Hoe herken je hoefbevangenheid? Hoefbevangenheid is een complexe aandoening met meerdere mogelijke oorzaken. Ken jij je paard goed genoeg om de eerste tekenen van deze ziekte te herkennen? Hoe eerder je in actie komt, hoe groter de kans dat het uiteindelijk goed afloopt.
Wat zegt de wetenschap?
In 2017 is er in Engeland een onderzoek uitgevoerd waarbij gekeken werd hoe goed paardeneigenaren in staat waren hoefbevangenheid te herkennen. Van 93 door dierenartsen vastgestelde gevallen van hoefbevangenheid werden er maar 51 als zodanig herkend door de eigenaar van het paard 1. Dat is net iets meer dan de helft.
Kreupelheid, stijfheid, hoefabces of koliek
Als er 51 gevallen wél werden herkend, was dat bij 42 gevallen dus niet zo. Dit is schrikbarend veel. De eigenaren van deze paarden dachten o.a. dat hun paard last had van ongedefinieerde kreupelheid, stijfheid, een hoefabces of koliek. De helft van deze mensen zocht het probleem niet eens in de hoeven. Zelfs een gezwollen peniskoker kreeg een keer de schuld. Sommigen hadden gewoonweg geen idee wat er met hun paard aan de hand zou kunnen zijn.
Subtiele klinische verschijnselen
De kans dat hoefbevangenheid bij een pony wordt herkend bleek in dit onderzoek groter te zijn dan wanneer het een paard betrof. De trieste verklaring hiervoor is dat de pony-eigenaren al veel vaker met het bijltje hadden gehakt. Voor hen was het de zoveelste keer dat het raak was. Ongetwijfeld gaat dit ook op voor paarden met overgewicht, EMS/insulinedysregulatie of PPID. Zelfs al behoort jouw paard niet tot een risicogroep, is het toch belangrijk dat je hoefbevangenheid niet uitsluit als oorzaak van kreupelheid of gevoeligheid alleen op basis van het ras, type of de klinische geschiedenis.
De reden dat veel mensen hoefbevangenheid niet herkennen is dat ze niet op de hoogste zijn subtiele klinische verschijnselen die toch vaak voorkomen en ook nog eens vroeg in het ziekteproces. Iedereen zal een paard dat achterover hangt in de typische laminitis-stand wel herkennen. Een sterke polsslag (digitale pols) of een verhoogde ademhalingsfrequentie, wat veel vaker voorkomt, blijft makkelijker onopgemerkt. Vooral omdat dit soort eigenschappen van een acute hoefbevangenheid niet constant aanwezig zijn in de acute fase van de ziekte. Een sterke polsslag kan bijvoorbeeld komen en gaan. De meest voorkomende eerste klinische verschijnselen zijn ook niet altijd allemaal aanwezig. Als er géén sprake is van een sterke pols met een hogere frequentie, wil dit zeker niet zeggen dat het paard niet bevangen is.
Wees er op tijd bij
Het ellendige is dat hoefbevangenheid altijd begint met de ontwikkelingsfase, waarin er nog niets aan je paard te zien is. Je bent dus per definitie te laat. Zorg daarom dat je de eerste subtiele klinische verschijnselen die verband houden met de erop volgende acute fase hoefbevangenheid kent en herkent. Je kunt dan direct je dierenarts en je hoefverzorger bellen, de hoeven koelen, aanpassingen doorvoeren in de voeding, huisvesting en beweging, hoefschoenen bestellen, supplementen geven en wat al niet meer om de ziekte een halt toe te roepen.
Stap één
Stap één is vandaag al: doe een nulmeting. Weet wat normaal is voor jouw paard. Hoe staat, loopt en wendt hij? Wat is zijn normale gedrag? Wat is zijn normale hoeftemperatuur? Leg af en toe je hand op zijn hoeven om je eigen te maken hoe ze voelen. Als je niet weet hoe ze normaal gesproken voelen, kun je ook niet zeggen wanneer ze te warm zijn, toch? Hetzelfde doe je voor zijn hartslag en ademhalingsfrequentie. Maak een logboekje waarin je deze gegevens opschrijft.
Hoe herken je hoefbevangenheid?
Laten we nu kijken naar de klinische verschijnselen die in de acute fase van hoefbevangenheid vaak voorkomen en die je moet leren herkennen:
- Sterke polsslag met een hogere frequentie (80-120 slagen per minuut). De polsslag is voelbaar in de slagaderen aan de zijkant van de kogel en op de kroonrand.
- Spiertrillingen en hogere spierspanning
- Zweten
- Verwijde pupillen
- Overmatige doorbloeding van het oogslijmvlies
- Verwijde neusgaten
- Platliggende oren
- Toename van de ademhalingsfrequentie (80-100 adembewegingen per minuut)
- Koorts (40-41°)
- Langdurig warme hoeven.
- Soms is er al een verbreding van de witte lijn zichtbaar
- Niet willen of moeizaam en stram bewegen, wendingen proberen te voorkomen. Met name dit laatste is een veel voorkomend maar weinig herkend teken van acute hoefbevangenheid.
- De eerdergenoemde laminitis-stand, heen en weer wiegen
- Prikkelbaar, angstig, teruggetrokken, zuchten en kreunen
(foto: Advanced equine therapies)
Gelijk in actie komen
Zie je één of meer van deze dingen bij je paard, aarzel dan niet en bel je dierenarts. Hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans dat het allemaal goed komt. Heb je een paard met PPID, EMS/insulinedysregulatie, overgewicht, een chronische ontsteking of een verleden van hoefbevangenheid, dan zet je het nummer van je dierenarts als snelkeuze in je telefoon.
Meer weten?
Wil je meer details kennen over de klinische verschijnselen, risicofactoren en preventiemogelijkheden, lees dan het boek ‘Hoefbevangenheid : begrijpen, genezen, voorkomen’ of ‘Antwoordenboek hoefbevangenheid : meer dan 200 vragen beantwoord’. In deze boeken staat ook beschreven wat je zelf kunt doen voordat de dierenarts er is.
