‘Hoi allemaal, bedankt voor het toevoegen. Ik maak me zorgen over mijn paardje. Ze is nu een paar maanden bij ons en begint opeens een beetje gevoelig te lopen. Een vriendin zei dat het wel eens hoefbevangenheid kan zijn. Wat is dat precies? Wat moet ik doen? Kan ik hoefbevangenheid voorkomen?’
Sociale media en hoefbevangenheid
Als je op sociale media discussies leest over hoefbevangenheid, valt op dat veel van de topicstarters voor het eerst met dit probleem te maken krijgen. Op hun motivatie om het beste voor hun paard te doen is niets aan te merken. Waar het wel aan schort zijn de kennis en ervaring om de risicofactoren en de eerste signalen van hoefbevangenheid te herkennen. Onder andere als gevolg hiervan is het misgegaan. Wat was het fijn geweest als iemand in een vroeg stadium zijn kennis en ervaring had gedeeld, advies had gegeven en de weg had gewezen.
(foto: Raphael Andres)
De hoefverzorger
De aangewezen persoon om te helpen hoefbevangenheid te voorkomen ben jij, als hoefverzorger met al je kennis en ervaring en de goede band die je met je klanten hebt. Elk contact, of dit nu tijdens de bekapping is, via mail, telefoon of sociale media, kun je hiervoor gebruiken. In het kort: informeer, adviseer, motiveer. Bovendien kun je de schakel zijn tussen de paardeneigenaar en de vakmensen die zich met het paard bezighouden.
Voeding
Laten we paardenvoeding als voorbeeld nemen. Ondanks een brede beschikbaarheid van informatie over wat een paard nodig heeft aan voedsel, weten paardeneigenaren in het algemeen te weinig over dit onderwerp. Zij hebben de neiging de voedsel- en energiebehoefte van hun paard te overschatten. Onderzoek uit 2009 liet zien dat de helft van hen niet wist hoeveel hooi een paard per dag mag eten om goed op gewicht te blijven.
Het was ook opvallend dat zeventig procent van de ondervraagde eigenaren zei voedselaanpassingen in te zetten om medische of gedragsproblemen aan te pakken. Wat vervolgens het effect op het gewicht of de insulinestofwisseling kan zijn, zal voor velen onbekend zijn. Dat zes op de tien paardeneigenaren in een ander onderzoek aangaf de hoeveelheid hooi op te voeren als oplossing voor stereotiep gedrag (luchtzuigen, kribbebijten, weven e.d.), doet het ergste vrezen.
De hoefverzorger als informatiebron
Paardeneigenaren zijn zich wel bewust van hun gebrek aan kennis en inzicht. In een Australisch onderzoek uit 2016 gaf bijna dertig procent van de ondervraagden aan behoefte te hebben aan trainingen en cursussen over hoefbevangenheid, overgewicht en insulineproblemen. Betere informatie en communicatie werd een op de vijf keer genoemd. De uitgesproken behoefte aan betrouwbare en actuele informatie weerspiegelt helaas niet altijd het gedrag. Voedingsdeskundigen worden nog te weinig geraadpleegd en gespecialiseerde literatuur blijft lang op het verlanglijstje staan.
Het helpt ook niet dat de algoritmen van Facebook en Google ervoor zorgen dat we steeds meer van dezelfde informatie voorgeschoteld krijgen. Gelukkig is daar de hoefverzorger. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat hij, na de dierenarts, als meest geraadpleegde bron wordt genoemd voor informatie over de verzorging van paarden. Dit is een goed teken. Actuele, volledige en correcte informatie is een onmisbaar element als we hoefbevangenheid willen voorkomen.
Professionele relatie tussen hoefverzorger en paardeneigenaar
Hoe kan de professionele relatie tussen hoefverzorger en paardeneigenaar het best ingevuld worden om zo effectief mogelijk te zijn bij preventie? Het klinkt als een open deur intrappen, maar allereerst moeten de wederzijdse verwachting overeenstemmen. Iemand die eerst aan het welzijn van zijn paard denkt en dan pas aan het gebruik en de prestaties, gaat niet goed samen met een hoefsmid die vooral met technische oplossingen werkt en te weinig oog heeft voor het belang van aanpassingen in voeding, huisvesting, beweging én hoefzorg. Een eigenaar die de kwaliteit van zijn hoefsmid vooral afmeet aan hoe lang de hoefijzers stevig blijven vastzitten, zit weer niet te wachten op ongevraagde opmerkingen en advies over het gewicht of de voeding van zijn paard.
Informatie en communicatie
De grootste kans op succes bij de preventie van hoefbevangenheid is de combinatie van een welzijnsgerichte paardeneigenaar en een moderne hoefverzorger, die naar alle belangrijke factoren en hun samenhang kijkt. In het algemeen zal bij deze combinatie de informatie-uitwisseling soepel verlopen. De paardeneigenaar stelt vragen en deze zijn welkom, ook als ze kritisch zijn. Nu komt het erop aan dat jij de vragen goed kan beantwoorden. Je moet dus beschikken over de juiste kennis en informatie. Een goede hoefverzorger houdt de ontwikkelingen bij op zijn vakgebied, in de brede zin van het woord. Dit vakgebied, waar het op informatieoverdracht aan komt, omvat ook voeding, huisvesting en beweging. Je bent natuurlijk goed op de hoogte van oorzaken en verloop van hoefbevangenheid, het paarden-stofwisselingssyndroom EMS en PPID. Door je kennis op peil te houden bouw je aan autoriteit die zowel door je klanten als door de behandelend dierenarts gewaardeerd wordt.
Kennisniveau
Zorg dat je weet wat het kennisniveau van je klant is. Heeft hij basiskennis van de anatomie van de hoef? Weet hij wat hoefbevangenheid is en wat de consequenties zijn? Kent hij het verband tussen overgewicht en hoefbevangenheid? Werk hiaten in de kennis weg door zelf uit te leggen of door te verwijzen naar goede en toegankelijke informatiebronnen. Het ‘Antwoordenboek Hoefbevangenheid‘ is een goed startpunt.
Veranderingsbereidheid
Vorm je een beeld van de veranderingsbereidheid van je klant. Zodra die groter wordt, stel je je communicatiestrategie daarop af. Als de visie van een welzijnsgerichte aanpak nog nieuw is voor je klant, zul je in het begin kleine stapjes nemen en veel moeten enthousiasmeren en belonen. Ook als je ziet dat er nog veel moet veranderen voordat het maar in de buurt van optimaal komt.
Omstandigheden
Kijk naar de omstandigheden. Beschikbare financiële middelen, tijd, hulp van derden en een gebrek aan mogelijkheden op de pensionstal kunnen beperkende factoren zijn. Als jij die in je adviezen negeert, kun je er zeker van zijn dat je woorden niet aankomen. Zelfs al vind je dat deze paardeneigenaar misschien geen paard zou moeten hebben als hij er de tijd en het geld niet voor heeft; het paard in kwestie koopt daar niets voor. Uiteraard denk je wel mee over creatieve oplossingen.
Communicatievaardigheden
Om goede kans te hebben dat de informatie ook ‘landt’, moet je goed kunnen communiceren. Pas je taalgebruik aan, aan de persoon in kwestie. Sommige van je klanten zitten nog op de middelbare school, anderen hebben een doctorstitel. De een wil korte, afgebakende adviezen, bijna in de vorm van een handleiding of takenlijst, terwijl een ander informatie beter opneemt als je werkt met vergelijkingen, schema’s, tekeningen en af en toe een grapje. Stel open vragen en luister goed naar de antwoorden. Hoe meer excuses en uitvluchten er genoemd worden, hoe beter je weet waar je winst kunt halen. Controleer ook of je uitleg begrepen wordt.
Toepasbare adviezen
De adviezen die je geeft moeten toepasbaar zijn. Een paardeneigenaar heeft er niets aan als je hem zegt dat hij goed hooi uit een ander land moet importeren, terwijl zijn paard in een pension staat waar de eigenaar niet toestaat dat er iets anders wordt gevoerd dan biks en granen. Je kunt beter suggereren dat het tijd is om uit te gaan kijken naar een ander plekje voor het paard, waar meer mogelijkheden zijn. Misschien ken jij zelfs wel een goed adres. Zo benoem je de beperkingen en stimuleer je verandering, zonder dat je veroordeelt of demotiveert.
(foto: Ian Schneider)
Niet afwachten
Begin in een vroeg stadium met informatie geven. Wacht niet tot de eerste tekenen van hoefbevangenheid of een risicofactor zich aankondigen. Het is gezellig om over koetjes en kalfjes te kletsen, maar de gezondheid en de leefomstandigheden van het paard zijn ook belangrijke gespreksonderwerpen. Vooral onervaren paardeneigenaren die voor het eerst een paard hebben waarderen dit vaak enorm. Vertel bijvoorbeeld over het risico op hoefbevangenheid na het veulenen, als je het heugelijke nieuws hoort over het veulentje dat eraan komt.
Doorverwijzen
Je moet ook weten waar de grenzen liggen van je eigen kennis en bij het bereiken daarvan je klanten aanmoedigen om advies in te winnen bij andere vakmensen, zoals een voedingsdeskundige, de dierenarts of een hoefschoenpasconsulent.
Vertrouwensband
De professionele relatie tussen hoefverzorger en welzijnsgerichte paardeneigenaar is vaak van lange duur. Dit type eigenaar wisselt niet elke paar maanden van hoefverzorger, omdat hij steeds meer vertrouwen in je krijgt. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Wees er zuinig op. Als je paarden namelijk langere tijd kunt volgen, krijg je een steeds completer beeld van alle factoren. Je zult steeds vaker en beter in staat zijn in te grijpen als je een risico op hoefbevangenheid ziet ontstaan.
Gedeelde verantwoordelijkheid
Welzijnsgerichte paardeneigenaren zetten in op wederzijds vertrouwen. Zij vragen gericht om feedback om zo de manier waarop ze hun paard houden te verbeteren. Zij gaan ervan uit de verantwoordelijkheid voor hoefgezondheid met jou te delen en willen samen probleemoplossende strategieën ontwikkelen. Terugval tijdens het genezingsproces van hoefbevangenheid zullen ze niet klakkeloos aan jou wijten. Bij de cliché-paardeneigenaar die gebruik en prestaties van het paard vooropstelt, net zo vaak van hoefsmid wisselt als van sokken en zelf meestal niet aanwezig is als zijn paard beslagen wordt, ligt dit soms net even anders.
De hoefverzorger als motivator
Als iemand alles in het werk stelt om de leefomstandigheden van zijn paard te verbeteren, om zo hoefbevangenheid te voorkomen, dan kost dat tijd, geld en moeite. Er komt ook onzekerheid om de hoek kijken. Doe ik wel genoeg en doe ik het goed, is een veelvoorkomende vraag. Door deze te beantwoorden, help je je klant zelfvertrouwen te winnen. Hij zal met dubbele kracht doorgaan op de ingeslagen weg als hij van jou hoort hoe jij het ziet, welke vooruitgang hij boekt en waar er nog ruimte voor verbetering is. Geef gemeende complimenten en opbouwende kritiek. Een gemotiveerde paardeneigenaar kan net het verschil maken voor een paard dat op het randje van hoefbevangenheid balanceert.
De hoefverzorger als tussenpersoon
In de strijd om hoefbevangenheid te voorkomen, kun jij een belangrijke rol spelen door de schakel te zijn tussen je klant en de dierenarts. Deze heeft een hoge status die voor sommige, vooral jonge en onervaren eigenaren, goede communicatie in de weg staat. Het statusverschil is soms ook voor de dierenarts te groot, maar dan de andere kant op. Dierenartsen kunnen eerder geneigd zijn informatie of bevindingen van jou aan te nemen dan van een zestienjarig meisje.
Objectieve waarnemer
Jij ziet paarden vaker en langer dan de dierenarts. Je ziet ze ook als ze gezond zijn en kunt dus subtiele veranderingen waarnemen, nog voor dat de eigenaar dat doet. Jij kunt deze zaken ook beter benoemen bij de dierenarts, omdat je het jargon beheerst. Bovendien heb jij minder emotionele binding met het paard, waardoor je een objectiever beeld kunt schetsen. Doordat jij de veranderingen eerder ziet, kun je je klant ook bijtijds adviseren om de dierenarts erbij te halen. Vergeet niet dat het voor veel eigenaren de eerste kennismaking met hoefbevangenheid is. Zo kun je soms met een klein beetje inzet een ellendige periode van hoefbevangenheid voor een paard voorkomen.
Eén voor allen, allen voor één
Verschil je van mening met de dierenarts over de juiste aanpak, stap dan over je trots heen. Werk aan een gezonde professionele relatie. Uiteraard zijn hier grenzen aan. Samenwerking met een dierenarts die jouw benadering van blote voeten en hoefschoenen als modieuze onzin bestempelt, is niet haalbaar. Voor je klant is het ook niet fijn om tussen twee vuren te zitten. Adviseer om óf een andere dierenarts te zoeken, óf een andere hoefverzorger. Een eigenaar die volledig aan de kant van de hier beschreven dierenarts staat, zal sowieso niet openstaan voor jouw benadering.
De pensioneigenaar
Met de eigenaar van het pension waar het paard staat kun je ook een professionele relatie opbouwen die in het voordeel van het paard is. Laten we een cliché pakken: de knorrige, wat oudere man die al 40 jaar ‘in de paarden zit’. Hij accepteert van een penny-meisje niet dat zij hem vraagt haar pony iets anders te voeren dan wat alle andere paarden krijgen. Om over strookbegrazing maar te zwijgen. Jij zal als professional meer kans van slagen hebben. Zeker als je een ons-kent-ons sfeertje weet te scheppen.
Cirkels in het water
Door op de hier beschreven manier te werk te gaan zullen de dierenartsen in je werkgebied hun klanten vaker adviseren jouw hulp in te roepen. Pensionhouders denken als eerste aan jou als er een paard gevoelig begint te lopen. Je klanten praten lovend over jou tegen hun rijmaatjes. Al die paardenmensen gaan wat ze van jou leren weer overdragen aan anderen. Het breidt zich uit als cirkelgolven in het water. Jouw kennis, inzicht en ervaring en je bereidheid om verder te kijken dan je hoefrasp lang is gaat nu honderden paarden behoeden voor de pijn en ellende van hoefbevangenheid.
Je wilt meer weten
Hou je van dit soort uitgebreide en objectieve informatie over hoefbevangenheid? ‘Hoefbevangenheid : begrijpen, genezen, voorkomen’ staat er vol mee! 334 pagina’s met toegankelijke, wetenschappelijk onderbouwde kennis, inzichten en adviezen die jou en je paard gaan helpen.
Gebruikte literatuur
Visser, E.K. and Van Wijk-Jansen, E.E. (2012) Diversity in horse enthusiasts with respect to horse welfare: an explorative study. J. Vet. Behav. 7, 295-304.
Hoffman, C.J., Costa, L.R. and Freeman, L.M. (2009) Survey of feeding practices, supplement use, and knowledge of equine nutrition among a subpopulation of horse owners in New England. J. Equine. Vet. Sci. 29, 719-724.
McBride, S. and Long, L. (2001) Management of horses showing stereotypic behaviour, owner perception and the implications for welfare. Vet. Rec. 148, 799-802
Thompson, K. and Clarkson, L. (2016) Issues faced by horse owners in Australia: implications for vet-client communcation. Aust. Equine Vet. 36, 41-47.
Hockenhull, J. and Creighton, E. (2013) A brief note on the informationseeking behavior of UK leisure horse owners. J. Vet. Behav. 8, 106-110.
Orsini, J.A., Wrigley, J. and Riley, P. (2010) Home care for horses with chronic laminitis. Vet. Clin. N. Am.: Equine Pract. 26, 215-223.
tekst: Remco Sikkel
