Winter… In heel Europa vriest het dat het kraakt. De grond is ’s nachts hard bevroren en op sommige plaatsen komt het kwik ook overdag nauwelijks boven nul. Terwijl de meeste paarden nergens last van hebben, krijgen andere paarden last van pijnlijke hoeven en strompelen door de wei of paddock. Wat is er aan de hand? Je paard heeft misschien last van winterbevangenheid.
Gevoelig op de bevroren bodem
Voor paarden die geen gezonde hoeven hebben en hoe dan ook niet lekker op een harde, ongelijke ondergrond lopen is de gevoeligheid makkelijk te verklaren. Zij zijn bijvoorbeeld pas kortgeleden van de ijzers afgekomen of ze hebben een ander nog onopgelost hoefprobleem. Als je deze paarden geen zachtere ondergrond kunt bieden is het aan te raden om ze te helpen door ze tijdelijk hoefschoenen aan te doen. Zo blijven ze voldoende in beweging wat goed is voor de doorbloeding en daarmee het herstel. En je voorkomt er zool- en straalkneuzingen mee.
(foto : Marlien van Kempen)
Acuut hoefbevangen?
Als het paard, behalve een verklaarbare gevoeligheid, ook duidelijke klinische verschijnselen van acute hoefbevangenheid vertoont, probeer dan te achterhalen of het probleem kan zijn veroorzaakt door voeding. Meer of ander soort voer, een nieuwe partij hooi met een hoger suikergehalte of een inbraak in de voerschuur kunnen de oorzaak zijn.
Ook wintergras kan een rol spelen. Heeft je paard toegang tot de wei, haal hem dan direct van het gras af. Op koude, zonnige dagen kan het suikergehalte in het gras voor insulineresistente paarden gevaarlijk hoog worden. Geef het paard tijdelijk alleen hooi met een laag suikergehalte (< 10%). Ken je het suikergehalte niet dan kun je altijd je hooi weken om het suikergehalte te verlagen. Zorg voor een zoutsteen en geef een magnesiumsupplement. Bel je hoefverzorger en je dierenarts.
Winterbevangenheid
Een andere verklaring voor de pijnlijke voeten van je paard tijdens de winterkou wordt winterbevangenheid genoemd. Al is er hier feitelijk geen sprake van hoefbevangenheid. Plotseling sterk dalende temperaturen maken dat de bijnieren meer cortisol aanmaken. Cortisol is een hormoon dat een vernauwend effect op de bloedvaten. De doorbloeding van de hoeven neemt af. Daarnaast produceert het lichaam meer schildklierhormonen in de strijd tegen de kou. Hierdoor vermindert de bloedtoevoer naar de hoeven eveneens. De verminderde doorbloeding veroorzaakt pijn. En die pijn wordt er niet beter op als het paard ook nog eens over een bevroren, hobbelige ondergrond loopt. Aangezien pijn en de bijbehorende stressreactie weer zorgen voor een verhoogde aanmaak van cortisol kunnen we hier spreken van een vicieuze cirkel.
Nota bene: Het lopen over hard bevroren ondergrond kan bij paarden die al een slechte lamellenverbinding hebben het laatste zetje geven waardoor het paard een mechanische hoefbevangenheid oploopt.
(foto: Kade Smith)
Risicopaarden
Vooral paarden met PPID (voorheen: syndroom van Cushing) of insulineresistentie (equine metaboolsyndroom) hebben vaak te kampen met winterbevangenheid. Paarden met beschadigde bloedvaten doordat ze in het verleden hoefbevangen zijn geweest lopen eveneens een hoger risico. Alle maatregelen die je bij dit soort paarden neemt om deze problemen aan te pakken zullen per definitie gunstig uitpakken met betrekking tot de winterbevangenheid.
Hou je winterbevangen paard warm
Hoewel de meeste paarden onder normale omstandigheden prima zonder dekens kunnen, zou je in deze situatie een uitzondering kunnen maken. Een winterbevangen paard heeft er voordeel bij om warm gehouden te worden. Een goede wind- en waterdichte deken met daaronder een fleece, transportbeschermers met fleecevoering en hoefschoenen kunnen een verschil maken. Uiteraard zorg je voor een goede water- en winddichte schuilstal met de opening op het zuidwesten. Hou overdag de temperatuur van je paard goed in de gaten. Als de zon doorbreekt en het is windstil kan het paard onder zijn deken juist te warm worden.
Hooi
Wanneer een paard plotseling weinig of niets te eten heeft, bijvoorbeeld wanneer het door zware sneeuwval niet kan grazen, kan hyperlipidemie (bloedvervetting) optreden. Dit veroorzaakt vaatvernauwing en draagt zo bij tot winterbevangenheid. Een reden te meer om er voor zorgen dat je paard altijd voldoende hooi heeft.
Beweging
Als je het paard een zachte ondergrond te bieden hebt (bijvoorbeeld een binnenbak) is het goed het paard daar rustig, eventueel op hoefschoenen, te laten bewegen. Dit is goed voor de doorbloeding van de voeten.
Stress
Vermijd elke vorm van stress. Het lichaam produceert meer cortisol bij stress.
Medicijnen, supplementen en therapieën
De dierenarts kan het aminozuur L-arginine voorschrijven. L-arginine werkt vaatverwijdend. Voor paarden met acute hoefbevangenheid wordt arginine om deze reden afgeraden.
De fytotherapeut kan kaneel, rozenwortel, onsterfelijkheidskruid (jiaogulan) of gemberwortel geven. Deze kruiden werken vaatverwijdend. Gemberwortel remt bovendien de aanmaak van cortisol en heeft zowel een stressverlagend als een pijnstillend effect.
Ga niet zelf willekeurig met deze kruiden aan de slag zonder dat een fytotherapeut je de juiste dosering heeft verteld en of er geen wisselwerking is met eventuele medicijnen die je paard krijgt.
(foto: Petr Vobořil)
Manuele lymfedrainage en massage
Manuele lymfedrainage stimuleert de bloedsomloop. Ook kun je je paard een massage geven. Door zijn pijnlijke voeten zal zijn hele lijf de extra aandacht goed kunnen gebruiken. De ontspanning en doorbloeding hebben een positieve werking.
Essentiële oliën
De doorbloeding van de hoef is met rozemarijn- en jeneverbesolie te bevorderen. Gebruik alleen zuivere etherische olie. Meng tien druppels rozemarijnolie en vijf druppels jeneverbesolie met 100 ml. jojoba-olie. Dagelijks het hele been tot en met de kroonrand stevig masseren. De hoef zelf behandel je niet.
Maar tijd is ook een goede heelmeester. De klachten zullen geleidelijk aan afnemen als de weersomstandigheden beter worden. De doorbloeding van de hoeven verbetert, de pijn wordt minder.
_____
Dit artikel is samen met Heleen Davies geschreven.
Heleen Davies is niet alleen de vertaler van de Engelse versie van ‘Hoefbevangenheid : begrijpen, genezen, voorkomen‘ maar ook en vooral de auteur van de website paardenhoeven.info
Je wilt meer weten
Hou je van dit soort uitgebreide en objectieve informatie over hoefbevangenheid? ‘Hoefbevangenheid : begrijpen, genezen, voorkomen’ staat er vol mee! 334 pagina’s met toegankelijke, wetenschappelijk onderbouwde kennis, inzichten en adviezen die jou en je paard gaan helpen.
